Wie een bezoek brengt aan openluchtmuseum Jordanië krijgt dankzij de magische omgeving en achtergelaten sporen het gevoel beland te zijn in een Bijbelse film. Het Haschemitische koninkrijk Jordanië bestaat nog geen eeuw, maar het Jordaanse grondgebied ligt bezaaid met historische monumenten, antieke bouwwerken en zelfs werelderfgoed. De schoonheid van al deze relieken en archeologische vondsten – met als absolute hoogtepunt de verborgen, roze-rode stad Petra – staat buiten kijf, maar Jordanië bezit nog een troef van onschatbare waarde: haar prachtige valleien en adembenemend mooie woestijn Wadi Rum. En dan zijn er nog de stranden in het zuiden bij Aqaba en natuurlijk de Dode Zee, waar je de unieke ervaring van drijven op het water kunt beleven.
Amman, de hoofdstad van Jordanië, is een stad met veel contrasten, een smeltkroes van oud en nieuw. Een groeiende groep jonge Jordaanse trendsetters heeft een goede neus voor de laatste ontwikkelingen op het gebied van mode, muziek en kunst. ’s Nachts komt de stad tot leven in hippe clubs en goede restaurants. Deze dynamische stad, die oorspronkelijk gebouwd is op zeven heuvels, is nu uitgegroeid tot een miljoenenstad met een druk commercieel centrum verspreid over ruim negentien heuvels. De belangrijkste heuvel is Jabal Amman, een wijk waar veel ambassades hun zetel hebben en waar veel midden- en topklasse hotels en restaurants gevestigd zijn. Oost-Amman, waar ook het oude centrum (in het Arabisch ‘al balad’) zich bevindt, is het armere en meer conservatieve gedeelte van de stad. Hier zijn ook enkele Palestijnse vluchtelingenkampen.
Bij een bezoek aan Amman zijn ondanks de moderne uitstraling nog steeds vele resten zichtbaar van een rijke geschiedenis. De enorme citadel op Jabal Al Qala’a, één van de zeven heuvels, waar koning David Uriah vermoordde om zo te kunnen trouwen met zijn weduwe Bathsheba, is nog steeds te bewonderen. Aan de voet van de hooggelegen citadel ligt het oude amfitheater uit de tweede eeuw na Christus die plaats biedt aan 6000 personen. Het hierbij gelegen folkloristich museum is ook een bezoek waard. Maar ook het Nationaal Archeologisch Museum, een van de beste musea van Jordanië met drie van de oudste beeldhouwwerken van meer dan 8500 jaar oud en fragmenten van Dode Zee-bijbelrollen. Andere interessante plaatsen om te bezoeken zijn het Koning Hussein Park, waarin een automobielmuseum is gevestigd met auto’s van Koning Hussein, en de Koning Abdallah Moskee, die plaats biedt aan 7000 gelovigen.
In de omgeving van Amman liggen nog andere bezienswaardigheden, zoals de stad As-Salt, de vroegere hoofdstad van Jordanië. Het is een pittoresk plaatsje waar men een goed inzicht kan krijgen in de levensstijl van de rijke handelaarsfamilies in de laat 19e eeuw.
Via een prachtig landschap bereikt men Al Fuhays met zijn charmante traditionele restaurants en winkels. Door een wondermooi dal in het westen komt men bij Iraq al-Amir met zijn prachtige en fascinerende burcht Qasr al-Abd (Burcht van de slaven), een heel mooi voorbeeld van Hellenistische architectuur uit de tweede eeuw na Christus.
Petra, de verborgen stad, is het onbetwiste hoogtepunt van een bezoek aan Jordanië. Niet voor niets uitgeroepen tot Werelderfgoed door de UNESCO. Deze stad is gesticht door de Nabatheërs, een Arabisch volk dat meer dan 2000 jaar geleden in Zuid-Jordanië leefde en vanuit een goed verborgen standplaats de handelsroutes van het oude Arabië controleerde. In ruil voor tol boden ze bescherming aan handelskaravanen met Indische specerijen en zijde, Afrikaans ivoor en huiden. De schoonheid van Petra werd overal geroemd vanwege haar verfijnde cultuur, architectuur en het ingenieuze watersysteem met dammen en kanalen. De Nabatheense heerschappij duurde eeuwen, totdat uiteindelijk de Romeinse keizer Trajanus juist door het geroemde watersysteem af te snijden, het wist te annexeren. Petra ging tijdens de 16e eeuw volledig verloren voor het Westen, totdat ca. 300 jaar geleden de Zwitser Johann Ludwig erin slaagde om zijn gids te overtuigen hem naar de met sagen en legenden omgeven verloren stad Wadi Musa te brengen en in het geheim aantekeningen en schetsen wist te maken.
De aantrekkingskracht van Petra zit hem vooral in de spectaculaire ligging van de stad, die zich in een nauwe, diepe woestijnkloof bevindt. Je betreedt deze roze-rode stad via de ‘siq’ (scheur), die na een pre-historische beving in het gebergte is ontstaan. Terwijl je in de nauwe kloof loopt, zie je aan weerszijde inscripties in oude talen en gangen en trappen die leiden naar honderden gebouwen, gevels, graven, badhuizen en tempels. De siq lijkt eindeloos en biedt om iedere hoek een nieuw verbluffende aanblik.
Het meest bekende monument van Petra is de tombe van de koning, de schatkamer (the Treasury). Wanneer u na 1,5 km wandelen aan het einde van de siq komt, wordt u een eerste dramatische blik gegund op deze schatkamer, waarvan men jarenlang vermoedde dat de schatten van de farao’s hier verborgen lagen. Deze zijn nooit gevonden, maar de Treasury is er niet minder oogverblindend door. Ook het klooster, dat u na een vermoeiende klim van 800 treden bereikt, is magnifiek, evenals het uitzicht vanaf daar.
Wie heel Petra wil zien, waar meer dan 100 uitgehouwen tempels, tombes en een amfitheater te bewonderen zijn, kan hier rustig enkele dagen rondstruinen. Wie minder tijd heeft, of moeilijke schoenen draagt, kan gebruik maken van paard en wagen of zich geheel in stijl laten vervoeren op ezeltjes en paarden.
Na Petra is Jerash de belangrijkste bezienswaardigheid van Jordanië. Jerash, gelegen aan een van de oudste handelsroutes ter wereld, is een prachtig voorbeeld van een provinciale Romeinse stad in het Midden-Oosten. De goed bewaarde statige, imposante zuilen, symmetrische amfitheaters, het tempelcomplex, de badhuizen, verschillende gewelfbogen en het ovale forumplein tonen de schone kunst van de Romeinse architectuur.
Nog iets verder naar het noorden bevindt zich de unieke Grieks-Romeinse site Umm Quais. Naast historische resten kunt u hier genieten van verpletterend mooie vergezichten over de Golan hoogvlakte, de zee van Galilei, de Jordaanse vallei, het heuvelachtige gebied op de grens Libanon, Syrië, Jordanië en Israël.
Dana is het meest indrukwekkende project op het gebied van ecotoerisme. De entree naar het reservaat is het charmante 15e eeuwse dorpje Dana, gelegen op de punt van een klif dat uitkijkt over het enorme groene natuurreservaat Wadi Dana. Dana Nature Reserve, met een oppervlakte van 300 km2, is een wereld van natuurlijke schatten waar u kunt genieten van adembenemende uitzichten. U kunt hier heel mooi wandelen in deze ongerepte schoonheid van de natuur. Er zijn een aantal wadi’s die van de top van de Jordan Rift Valley afdalen naar het woestijnachtige landschap van Wadi Araba. De rode rotsformaties en de valleien herbergen een verbazingwekkend divers ecosysteem. In het reservaat bevinden zich ook bijna 100 archeologische sites, waaronder de 6000 jaar oude kopermijnen van Khirbet Feinan.
De Dode Zee bevindt zich op minder dan een uur rijden vanaf Amman en is met 400 meter onder de zeespiegel het laagste punt op aarde. De Dode Zee dankt haar naam aan het hoge gehalte zout en mineralen dat het water bevat, waardoor er geen leven mogelijk is in het water. Wat eveneens onmogelijk is in de Dode Zee, is zinken! Drijven in dit water is werkelijk een unieke ervaring, je moet het doen om het echt te geloven. De extra bonus is dat van de natuurlijke elementen die het water bevat, zoals calcium en magnesium, een helende werking uitgaat. Zo ook van de modder, waar veel mensen zich gretig mee insmeren. In de luxe resorts die hier zijn, kan uitgebreid gekuurd worden.
Aan de oevers van de Dode Zee bevindt zich de Mujib Canyon, het laagst gelegen natuurreservaat ter wereld met een oppervlakte van 215 km2. U bereikt dit reservaat met spectaculair landschap en prachtige vergezichten via de Dead Sea Highway. U kunt hier mooi wandelen en zult een grote diversiteit aan flora en fauna zien.
Verspreid door het steppegebied van oost Jordanië zijn talrijke historische ruïnes als kastelen, forten, torens, baden, boeren nederzettingen en heilige paleizen. De verschillende woestijnkastelen tonen elk een ander aspect van de intrigerende Arabische kunst en architectuur zoals prachtige mozaïeken en fresco’s. Vroeger werden ze gebruikt als halteplaatsen op de karavaanroute, handelsposten en verdedigingsposten. Quseir Amra is één van de best bewaarde monumenten (Unesco World Heritage Site) met zijn kleurrijke mozaïeken.
Ook Qasr Al Kharran, Qasr Al Hallabat en Qasr Al Azraq, die allemaal mooi gerestaureerd zijn, zijn een bezoek waard. Het zwarte basalten fort van Qasr Al Azraq diende tevens als hoofdkwartier van Lawrence of Arabia tijdens de Arabische Revolutie.
124 km ten zuiden van Amman ligt Kerak of Al-Karak, met een grote kruisvaardersburcht uit de 12e eeuw. Zijn hoge ligging op 900 meter, vlakbij de Koninklijke Weg, maakte het mogelijk het verkeer zowel uit het noorden als uit het zuiden te controleren. De burcht telt zeven niveaus. Verscheidene verdiepingen zijn in de rots uitgehouwen. Het ondergrondse deel is het best bewaard gebleven. U kunt onder andere de vertrekken van de soldaten, gevangeniscellen, paardenstallen en baden bezichtigen.
Het maanlandschap van Wadi Rum, decor voor de beroemde film ‘Lawrence of Arabia”, is naast alle archeologische en religieuze bezienswaardigheden een andere ‘must-see’, zeker voor avonturiers. Wanneer u hier rijdt in eeuwenoude valleien en door erosie aangetaste bergen die oprijzen uit het witte en roze gekleurde woestijnzand, waant u zich op een andere planeet. Verschillende bedoeïenenstammen wonen nog in dit gebied. U kunt hier slapen in een tentenkamp en wanneer u daar bij het kampvuur geniet van de meest schitterende sterrenhemel ter wereld met een kopje Arabische koffie of muntthee, dan wordt u overspoeld door een gevoel van rust en kalmte.
Na alle indrukken en ervaringen, is het heerlijk relaxen in Aqaba, de enige haven- en badplaats van Jordanië. De temperatuur is er het hele jaar aangenaam – hoewel soms wel erg warm – en de zee en het strand zijn er heerlijk. De zandstranden en koraalriffen horen tot de meest ongerepte van de hele Rode Zee en Jordanië levert grote inspanningen om dit ook in de toekomst zo te houden. De grootste trekpleister van Aqaba vormen de koraalriffen die net als de riffen bij het Israëlische Eilat – op een steenworp afstand aan de overkant van de Golf – en het Egyptische Sharm el-Sheikh tot de toplokaties op dit gebied behoren. Vlak voor de kust is het water al diep en begint een fascinerende onderwaterwereld waar duikers talloze soorten kunnen treffen. Aqaba is tevens een (belastingsvrij!) winkelparadijs en heeft vele leuke restaurantjes. Je kunt er heerlijk in door de met sieraden, kleden en gewaden volgehangen souvenirwinkeltjes struinen.
Inwoners
Het aantal inwoners van Jordanië is ca. 5.500.000.
De bevolking van Jordanië is bijna geheel Arabisch, met als belangrijkste minderheidsgroepering de Circassiërs of Tsjerkessen (ca. 100.000 personen) die, op de vlucht voor de vervolgingen van de Russische tsaar, afkomstig zijn uit de Kaukasus. In 1879 kwamen de eerste Circassiërs aan in een volledig verlaten Amman en in 1905 woonden er al enkele duizenden immigranten uit Tsjerkessië. De Circassiërs integreerden volledig in de Arabische maatschappij en leverden belangrijke bijdrages aan de opbouw van Jordanië. Ondanks hun streven naar integratie hebben ze hun eigen identiteit grotendeels weten te behouden.
Ruim de helft van de Jordaanse bevolking is afkomstig uit door Israël bezette gebieden van Palestina; de andere helft zijn Transjordaniërs. De Transjordaniërs wonen in het hele land, terwijl de Palestijnen vooral in de grote steden in het noorden en noordwesten wonen, waar ze vaak belangrijke functies vervullen. De bevolkingsdichtheid in het noorden en noordwesten is steeds aanmerkelijk groter geweest dan in de overige delen van het land. Het oosten van Jordanië is praktisch leeg.
De oorspronkelijke bewoners van de Oostoever zijn voornamelijk bedoeïenen; van hen leidt echter nog maar eenderde een nomadisch bestaan. In 1922 bestond de helft van de bevolking nog uit bedoeïenen, in de jaren zeventig waren er nog maar 50.000 bedoeïenen op een bevolking van twee miljoen. In de woestijn, in het oosten en vooral in de woestijn Wadi Rum leven nu nog een paar tientallen duizenden bedoeïenen.
In 1994 woonde 70% van de bevolking in de steden, geconcentreerd in het noordwesten en op de hoogvlakte. De hoofdstad Amman had aan het begin van de jaren veertig nog geen 20.000 inwoners, en telt nu, samen met Az-Zarqa, ‘groot-Amman’, ruim 1,5 miljoen mensen.
Hierbij zijn veel Palestijnse vluchtelingen, die zich na de Zesdaagse Oorlog van 1967 in de stad vestigden. Als gevolg hiervan bestaat bijna 75% van de bevolking van Amman uit Palestijnen. Ook andere nationaliteiten vluchtten naar het stabiele Jordanië; Libanezen ontvluchtten de burgeroorlog in Libanon en na de Golfoorlog van 1990 kwamen 40.000 Iraniërs naar Jordanië. Andere etnische minderheden zijn soennitische Tsjetsjenen, Koerden, Turken en Armeniërs.
De afgelopen tachtig jaar heeft Jordanië een enorme bevolkingsexplosie meegemaakt, van 586.000 inwoners in 1954 tot 5,5 miljoen in 2004. Na de Tweede Golfoorlog keerden vele Jordaanse gastarbeiders terug naar hun land en groeide de bevolking met meer dan zes procent per jaar.
Godsdienst
Sinds de invoering van de grondwet in 1952 is de islam staatsgodsdienst. Ruim 93% van de bevolking is de soennitische richting van de islam toegedaan en volgt daarin de sjafi’itische rechtsschool; 3% zijn sji’ieten (onder andere de Circassiërs). In de dagelijkse praktijk is de islam in Jordanië niet zo streng als in sommige buurlanden. De moskeeën zitten lang niet overal vol en sommige voorschriften worden nauwelijks gerespecteerd; zo wordt de chador (Perzisch gewaad dat het hele lichaam bedekt, behalve het gezicht) zelden gedragen, hoewel veel vrouwen wel gesluierd lopen. In de hoofdstad Amman lopen echter steeds meer vrouwen in westerse kledij, en hebben hierin een goed voorbeeld in koningin Noor.
Naast islamieten telt het land een aantal christelijke groepen: grieks-orthodoxen, grieks-katholieken, rooms-katholieken, Syrisch orthodoxen, koptisch-orthodoxen en enige protestanten (lutheranen, anglicanen), samen ca. 5% van de bevolking.
In het noorden wonen een klein aantal Druzen. Druzen zijn ismaëlieten (stroming binnen de islam) die geloven dat de ‘verborgen imam’ niemand minder is dan de stichter van hun sekte, met name de Egyptische kalief Al-Hakim, die leefde in de 10e eeuw. De Druzen beoefenen een geheim en complex sjiitisme voor ingewijden en ze hebben niet de intentie om anderen te bekeren. Alleen de meest geleerde gelovigen kunnen de heilige teksten raadplegen.
Verder zijn er nog wat aanhangers van de bahai-religie en samaritanen, een religie die lijkt op het jodendom. Zij wonen vooral in de steden Kerak, Madaba en As-salt.